7 jaar geleden: In memoriam: Piet van der Haven

verslag: 31 mei 2004
Bezoek Coby & Lia

Het was rond half 10 in de ochtend dat pa toch weer achteruitging. Ondanks de opvoering van de frequentie van de morfine was pa niet rustiger geworden of minder benauwd. Hij was nog steeds benauwd, had geen pijn meer maar voelde zich raar. Het waren geen goede voortekens en ik vond het jammer dat ik het niet eerder kon inschatten voor Hennie.


Pa was wakkerder wat betekende suffiger en onrustig. Toen Riemke binnenkwam maakte ik me op om naar huis te gaan. Ik vertelde pa dat ik thuis wat uurtjes ging slapen om zo weer eind v/d middag bij hem te kunnen zijn en te slapen. Ik vertelde hem dat ik amper had geslapen 's nachts omdat hij onrustig was. Pa vroeg waar ik zou zijn als het fout met hem zou gaan. Ik stelde hem gerust dat al zou het nu na een kwartier mis gaan Riemke me meteen zou bellen en ik meteen terug zou komen om er te zijn. Ik zou er bij zijn en hem niet alleen laten. Ik ging het met hem doen. Ik vertelde hem ook dat ik bereikbaar was en het niet uitmaakte of ik nou 1 uur sliep of 5, ik zou meteen komen en er zou gebeld moeten worden. Ik kon er in 15 minuten zijn. Ik kon weggaan en kuste pa en vertelde dat ik 's middags terugkwam.


Thuis ging ik slapen maar zat met een open oor bij mijn mobiel naast mijn bed. Gelukkig toch wat uurtjes gemaakt en kon om 15.00u uit bed. Ik ging nog een mail maken en uitsturen naar de familie om ze in te lichten dat het slechter ging met pa. 


Ik belde op naar pa's kamer en Coby nam op. Want deze middag zou naast Riemke ook Coby en Lia langskomen. Die waren voor een uur of wat langsgeweest. Ik vertelde hun dat ik weer richting de Beukenhof zou komen.


Bij terugkomst vertelde Riemke dat pa heel onrustig was geweest en de hele tijd van de bed naar de bedbank was gelopen. Hij lag nu in bed toen ik kwam en de verpleegster vroeg of ik met haar kon praten. Ik vertelde pa dat ik met de verpleegster ging praten en Riemke bleef nog bij hem.


De verpleegster legde uit dat ze pa erg onrustig vonden en graag wat tegen die onrust wilde geven. Dat zou tranxene zijn. Het medicijn wat de dag daarvoor nog was uitgesteld omdat pa toen rustig sliep. Het gevolg zou zijn dat pa suffig zou worden en misschien ook niet meer in staat om wakker te worden. Ik begreep de boodschap en ze vroeg of ik me er in kon vinden. Ik begreep heel goed dat dit het moment zou worden dat pa en ik niet meer met elkaar zouden kunnen praten. De verpleegster durfde niet te zeggen hoe lang het zou duren voordat pa zou sterven. Maar ongeacht dat zou ik vanaf nu blijven slapen. Ik ging akkoord en vertelde de verpleegster dat ik pa met deze woorden niet zou inlichten maar wel ging vertellen dat we wat met de onrust gingen doen. Ook zou ik mijn tante naar haar sturen zodat ook zij voorbereidt kon zijn op wat er komen gaat zonder dat we dat in bijzijn van pa zouden bespreken. Ik wilde hebben dat pa rustig in zou slapen in de roes.


Ik ging terug naar pa en Riemke en vertelde pa dat we wat tegen zijn onrust gingen doen. Pa reageerde zo gelukkig en gaf me 3 handkusjes uit dankbaarheid. Ik was ontroerd omdat pa zich amper uitte. Het was mijn teken dat pa wist wat we gingen doen en hij ging akkoord. Ik vertelde pa dat ik net nog op de parkeerplaats Ronald van de Wurf had gesproken en ik moest de groeten doen van hem. Pa reageerde met: 'oh nu valt alles op zijn plaats en hij glimlachte'. Ik vroeg aan pa wat hij bedoelde en pa probeerde te denken wat hij wilde zeggen maar door zijn concentratie zat hij weer vast en kon er niet meer opkomen. Ik vroeg aan Riemke of ze naar de verpleegster wilde gaan omdat die nog een vraag had aan haar. En Riemke ging rustig naar de verpleegster. Pa was ontspannen. 

Toen Riemke terug kwam ging ze papa gedag zeggen en vertelde pa dat ze er morgen weer zou zijn. Papa gaf Riemke wel 4 kusjes en nam heel uitdrukkelijk afscheid met een dankbaarheid dat Riemke bij hem was geweest. Het leek allemaal of het zo moest wezen. Pa maakte het voor ons weer zo makkelijk om het te kunnen dragen. Daar was hij altijd al goed in geweest al in het ziekenhuis of thuis.


Toen Riemke weg was wachtte ik met pa op de verpleegster die om 18.00u de eerste spuit zou geven met tranxene. Ik vertelde pa nog dat Eddie Muis een boekje had gegeven aan hem van Philip Freriks en dat ik het zo lief vond omdat Eddie het boekje koos met grote letters zodat pa het makkelijk zou kunnen lezen. Terwijl pa en ik wisten dat pa niet meer kon lezen. Pa moest ook lachen en vond het aandoenlijk. Ik stelde voor aan pa dat ik wat ging voorlezen en begon met het proloog. Na 10 minuten kon pa mijn voorlezen niet meer aanhoren en wilde weer anders gaan zitten en ging rechtop met zijn benen buiten bed zitten. Ik ging naast hem zitten en ontarmde hem. Ik zei tegen pa dat wij toch leuke dingen hadden gedaan onder alle omstandigheden en dat ik het bijzonder vond dat pa dat ook kon en wilde doen. Dat wij in ieder geval een leuke tijd hadden gehad. Pa zei tegen me: "je moet nu een foto nemen" Ik zat met hem omarmd op het bed. Ik zei tegen pa dat ik al een mooie foto van hem en mij had bij het Mouwtje en dat ik nu geen fototoestel bij me had. Pa ging weer liggen.


Om 17.30u kwam de verpleegster al en had besloten pa al eerder een injectie te geven. Pa lag inmiddels al en werd geïnjecteerd. Ik bleef naast pa zitten en wachtte op Jacq die eten en kleren zou meenemen.


Pa werd na een half uur suffig en sliep af&toe. Maar zijn onrust was zo groot dat hij toch iedere keer weer probeerde overeind te gaan zitten. Dan praatte ik tegen pa en zei dat hij kon ontspannen en dan gleed hij langzaam weer weg maar hield even goed nog de reling vast van het bed. Hij wilde niet wegglijden. Het was moeilijk aan te zien dat hij nog niet kon overgeven. Papa's onrust was zo groot. Dit hield aan totdat de zuster met de 2e dosis kwam om 21.30u. Pa kon niet meer achter over liggen en we probeerden hem dan ook zittend te houden. Dat was beter voor zijn longen en ademhaling. Met alle kussens werd hij gestuckt zodat hij zo comfortabel mogelijk lag.


Jacq was er inmiddels al en pa was na de 2e injectie toch echt weg. In die tijd zetten we de cd van Norah Jones op om pa een fijn gevoel te geven maar Jacq en ik begonnen ook meteen onbedaarlijk te huilen. Dit was weer zo'n moment dat we met pa de volgende fase ingingen. Het was de muziek, papa die al verweg was gezakt in een roes/slaap. Hij zou niet meer wakker worden maar ik was ook zo blij voor hem want het was zo naar om te zien dat hij zo onrustig was en bleef proberen overeind te zitten. Het valt niet mee. Sterfen doe je niet eventjes.


We gingen slapen en ik lag in bed beneden naast pa's bed. Zo kon ik nog steeds zijn zweet van zijn hoofd en neus weg halen met een koel washandje en was ik dicht bij hem. Ik sliep zo licht dat ik een aantal keren wakker werd en meteen luisterde naar pa's ademhaling. Maar die was de hele nacht rustig. Pa lag in een houding waar hij tot in de ochtend bleef. De broeder kwam 's nachts zijn medicamenten toedienen en pa bleef rustig ademhalen ...

15 mei 2004 met pa bij Natuurmonumenten in 's Graveland